31 marca 2025 roku na placu budowy tunelu na linii kolejowej nr 104 pomiędzy Limanową a Klęczanami odbyło się uroczyste nadanie imion dwóm tarczom TBM (Tunnel Boring Machine). Jednocześnie tarcza TBM Kinga rozpoczęła drążenie najdłuższego tunelu kolejowego w Polsce.
Tarcze TBM, które mają zadanie wydrążyć 2 równoległe tunele – każdy o długości niespełna 3,8 km – otrzymały imiona: Jadwiga i Kinga. Oba nawiązują do imion polskich świętych Kościoła katolickiego Królowej Jadwigi Andegaweńskiej i księżnej Kingi, które były związane z regionem. Stanowi to symboliczny akcent rozpoczynający etap prac drążeniowych. Wydarzenie odbyło się w obecności Ministra i Wiceministra Infrastruktury, Prezesa i przedstawicieli Zarządu PKP PLK, Wojewody Małopolskiego, Burmistrza Limanowej oraz przedstawicieli Budimex SA i Gülermak, a także zaproszonych mediów. W trakcie uroczystości nastąpił rozruch mniejszej tarczy TBM, która w ten symboliczny sposób rozpoczęła drążenie tunelu. Niedługo po niej swoją pracę rozpocznie większa tarcza.
– Od roku pracujemy na odcinku D Limanowa – bocznica Klęczany na LK nr 104, który stał się jednym z najistotniejszych projektów kolejowych ostatnich lat. To przedsięwzięcie wyznacza nowy kierunek w rozwoju polskiej infrastruktury kolejowej. Z tego powodu zdecydowaliśmy się na inwestycje w nowe maszyny drążące, które znacząco podnoszą naszą efektywność i precyzję. Z pełnym przekonaniem patrzymy w przyszłość, planując samodzielną realizację kolejnych dużych kontraktów, które będą stanowiły naturalny krok w rozwoju naszej firmy – mówi Artur Popko, Prezes Zarządu w Budimex SA.
–To historyczna chwila dla kolei w Polsce. Właśnie rozpoczęła się budowa pierwszego tunelu kolejowego drążonego metodą TBM. Tarcze będą pokonywać średnio kilkanaście metrów dziennie, pracując przez 24 godziny na dobę. Nam jednak nie chodzi o bicie rekordów. Chcemy drążyć przede wszystkim bezpiecznie i skutecznie. W Polsce nasze tarcze wydrążyły ponad 40 km tuneli, a po ukończeniu dwóch w ramach tego kontraktu będzie to już 50 km. Dlatego gwarantujemy, że projekt jest w dobrych rękach – mówi Bülent Özdemir, Prezes Zarządu Gulermak SA.
Tarcza TBM „Jadwiga” – 11 m. średnicy
Imię „Jadwiga” otrzymała większa z tarcz o średnicy prawie 11 metrów, długości 85 metrów i o łącznej wadze 2534 tony. Po zakończeniu testów i odbiorze technicznym w Chinach, została przetransportowana drogą morską do Polski. Po dotarciu do portu w Gdańsku w lutym 2025 r., rozpoczęto dalszy transport na plac budowy, co zajęło blisko 3 tygodnie i wymagało udziału 88 zestawów ciężarowych. Jej planowany czas drążenia to 10-12 miesięcy z uwzględnieniem przerw technologicznych.
Mniejsza tarcza TBM „Kinga”
Pierwsza do pracy przystąpiła mniejsza maszyna „Kinga”, która we wrześniu ubiegłego roku przeszła niezbędne testy i odbiory w fabryce w chińskim Changsha. Następnie została rozebrana i przygotowana do transportu morskiego, który z portu w Szanghaju do portu w Gdyni wyniósł ok. 60 dni. Do Polski dopłynęła jako pierwsza z dwóch tarcz TBM. Średnica jej głowicy wynosi 4,8 metrów przy wadze 41 ton, pełna długość maszyny to 170 m i łączna masa powyżej 600 t. Do jej transportu z Gdyni na południe Polski potrzebne było 30 ciężarówek.
– Transport obu maszyn był ogromnym wyzwaniem logistycznym. W skład dostaw wchodziły rozmaite elementy konstrukcji maszyn m.in. głowice tnące, elementy tarczy z napędem głównym i łożyskiem, przenośniki taśmowe i ślimakowe, konstrukcje nośne i pomosty oraz wiele innych elementów wyposażenia każdej z maszyn takich jak pompy, zbiorniki, systemy hydrauliczne, agregaty czy komory ratunkowe i komory hiperbaryczne. Całość musiała zostać przetransportowana na plac budowy przy użyciu łącznie 118 zestawów ciężarowych. Precyzyjny plan, koordynacja ze służbami drogowymi, doświadczenie i sprzęt firmy transportowej oraz zapewnienie bezpieczeństwa były kluczowe dla sukcesu tej operacji – mówi Marcin Curkowicz, Zastępca Kierownika Kontraktu ds. technicznych z Rejonu 2 Dywizji Budownictwa Kolejowego Budimex SA.
Jedna z kluczowych inwestycji kolejowych w kraju
Obie tarcze TBM zostały zamówione przez konsorcjum Budimex i Gülermak. Konsorcjum Budimeksu i Gülermak od marca 2024 r. prowadzi prace na linii kolejowej nr 104 na odcinku D Limanowa – bocznica Klęczany. Budimex jest liderem konsorcjum z udziałem 50 proc., a jego skład uzupełniają Gülermak Air Sanayi Inşaat ve Taahhüt (udział 25 proc.) oraz Gülermak (udział 25 proc.).
Budowa linii kolejowej nr 104 z tunelem ma ogromne znaczenie dla rozwoju infrastruktury kolejowej w Polsce, a także strategiczne znaczenie dla regionu ponieważ przywrócenie szybkiego połączenia kolejowego pomiędzy Krakowem a Nowym Sączem (poniżej 1 h) przyczyni się do podniesienia atrakcyjności przemysłowo-gospodarczej Sądecczyzny i Limanowszczyzny.
